द्विधाता

पाऊस जडवला कि वातावरणावर गुढाची वाकळ  अंथरतो
अशावेळी  हि दुपार कि सकाळ कि सांज वेळ ?
कशाचाच संदर्भ लागेनासा होतो
सारं  धूसर अस्पष्ट त्यात  संततधारेचा अव्याहत चालणारा सूर मिसळला
कि मनाला हळवं व्हायला निमित्त मिळतं
  अंतरंगाचे कोनाडे धुंडाळत ते भिरभिरत सुटतं
उसवलेल्या ढासळलेल्या भूतकाळात मिसळलेल्या
अंधुक आठवणींचे शेंडे शोधून
तिथेच रेंगाळण्याचा चाळाहि त्याला हवाहवासा वाटतो.
हुकलेल्या क्षणांच्या चुकलेल्या गाणितांचा
 ताळा मांडून पहाण्याचा अट्टाहास देखील त्याला करावासा वाटतो
 त्या शिलकीत हाती लागलेले सल मनाचा कल बदलतात
 त्या त्या प्रसंगातल्या निग्रहातली निरर्थकता जाणवत रहाते 
विरागी वृत्तीला उकळी फुटते बाहेर सृजनाला श्रावणी भर 
आणि आत वैराग्याला बहर अशी द्विधा अवस्था होऊन जाते
- गुरु ठाकूर 

पांथस्थ

" ऊठ, रखरखाटाने पोऴेलया  पांथस्थाला सावल्यांची स्वप्न पडणे स्वाभाविक आहे. सावली देणे हा झाडांचा धर्म तो ते इमाने इतबारे पाळते असते पण म्हणून सावली करता थांबलेल्या पांथस्थाने झाडाशी घरोबा करू नये . जे सावलीत रमतात त्यांचा प्रवास खुंटतो, शिवाय मुक्काम म्हटला की विस्ताव आला  अन् विस्तव म्हटलं की झळ आली. झाडाला झळ सोसत नाही  कारण त्यांच्या मनात पिढीजात वणव्याचा धसका  दबा धरुन असतो त्यामुळे झाडाने तसं नाकरण्याआधीच पांथस्थाने पथिक व्हावं .

              तसं पाहायला गेलं  तर पंथांशी अस्तापर्यंत जोडला राहाणं हा पांथस्थाचा वसा… त्याला मुक्कामाची मुभा नसते पदरात पडलेल्या सावली करता झाडांचे आभार मानून त्याने पुढल्या प्रवासा करता निघावं यातच शहाणपण असतं …. "

त्याने डोळे उघडले तेव्हा त्याच्या लक्षात आलं पारावरल्या झुळुकेनं त्याचा डोळा लागला होता…त्याच्या उशाशी  शेंदरी दगडाखेरीज कुणीच नव्हतं पण मग, ते कोण बोललं?? 

     भानावर आला तरी ते शब्द त्याच्या कानात रुंजी घालत होते “पंथांशी अस्तापर्यंत जोडला राहाणं हा पांथस्थाचा वसा… त्याला मुक्कामाची मुभा नसते पदरात पडलेल्या सावली करता झाडांचे आभार मानून त्याने पुढल्या प्रवासा करता निघावं यातच शहाणपण असतं “ का कोण जाणे त्याला त्या पडक्या मंदिरातला संन्यासी आठवला .तो असंच काहीबाही बोलायचा .त्याने कृतज्ञ नजरेने झाडाकडे पाहिले झाड मात्र घरटे टाकून गेलेल्या पाखरांच्या प्रतीक्षेत हरवल्या सारखं उभं होतं.  मुक्कामाचा मोह अनावर होण्या आधीच प्रस्थान करायला हवे  असा विचार करून तो उठला. झाडाकडे पाठ करुन चालू लागल्यावर देखील एकदा वळून पाहण्याचा मोह तो टाळू शकला नाही . 

      त्याने एकदा झाडांकडे वळून पाहिले वाऱ्याने हलणारी एक भली मोठी फांदी जणू आपल्या करता शुभास्ते पंथान संतु म्हणत  निरोपाचा हात हलवत आहे असा भास त्याला झाला .

-गुरु ठाकूर

अनुवाद

रात्रभर खिडकीबाहेर दिसणारा 

चंद्राचा चतकोर चघळीत

 तो सुन्न बसून होता 

त्या सैरभैर मन:स्थितीत 

त्याने आठवणींचा  

आसवांत केलेला अनुवाद

 कागदभर विखुरला होता...

जो पहाट किरणानी स्वाहा केला.

एक काव्य जगाला अज्ञातच राहून गेलं.
                   गुरु ठाकूर

अगतिक

दाटल्या आभाळाची अगतिकता
डोळ्यात थोपवून धरत
भेगाळलेल्या भुईच्या कुशीत
आशा पेरणारा तो
लेकरांच्या तोंडात घास पडावा
म्हणून आभाळाची करुणा भाकणारा तो
भाबडा निरागस पिचून गेलेला
तरीही आशावादी
मग अाम्ही म्हनायचो
नको भिऊ भावा हौत आमी तुझ्या पाठीशी
तू तिथं खचलेला आमी हितं पिचलेले
आमचं बी काय फार जोमात
नाही चाल्लंय पन
तुझे हाल पाहून काळीज हाल्लंय
नाहि पहावत तुझा त्रास
देऊ आमच्यातला अर्धा घास
पन काल अचानक पाहिला
त्यालाच टिव्हीवर
शेकडो लिटर दुधाची नासाडी
करताना हजारो टन भाजीपाला
पायदळी तुडवताना
अरवाच्च ऊद्दाम भाषेत बोलताना
मिळेल त्याची वाहनं पेटवून देताना
तेवा विश्वास बसेना डोळ्यावर
हा तोच आहे
वाटलं हा आता झाला की
समर्थ याला नाही आमची गरज
आमीच राहिलो पिचल्या कण्याने
जागोजाग ट़याक्स हाप्ते नी टोल भरत
मन मुकाट पहात राहिलं
आतल्या आत खात राहिलं
मग अचानक ध्यानात आलं
ह्ये तर हितलंच वारं तिथं गेलंय
कळपात शिरलेल्या लांडग्यानी
कोकरांच्या नावानं राजकारन क्येलंय !

आस

आभाळावर 

चंद्र टांगूनी

फरार होतो

 दिवस बेरका

रात्र आंधळी 

हसते गाली

टाकुनिया 

निश्वास पोरका

नैराश्याची 

निघते खपली 

आठवणींना 

उकळी फुटते

निर्वासित 

स्वप्नांची वस्ती

आस ऊद्याची 

लावून निजते

- गुरु ठाकुर